Рэкамендацыі па лексічных тэмах

Рэкамендацыі: 

Разгледзьце дома мэбля, дапамажыце запомніць назвы мэблі, яе часткі; 
Пагаворыце пра тое, якая мэбля стаіць у розных пакоях, для чаго яна патрэбна.

Маўленчыя гульні:
«Прадоўжыць».
Крэсла, стол, канапа,................................................
Назаві адным словам.

"У якога прадмета мэблі ёсць".
Сядзенне, ножкі __________ сядзенне, ножкі, спінка _________
Дзверцы, паліцы, ручкі_______ _ _ вечка, ножкі ____________
Сядзенне, спінка, падлакотнікі ___________________________

 "Назаві ласкава", «Адзін-шмат», "Палічы" з рознымі назвамі мэблі.

"Складзі сказ з слоў".
Шафа, адзенне, вісіць, у.
Стол, ляжыць, кніга, на.

"Падбяры прыкмету".
Стул (які?) - ____________________________________
Крэсла (якое?)- __________________________________
Канапа (якая?)- __________________________________

Расказаць пра мэблю па плане:
Што гэта? У якім пакоі, для чаго патрэбна? З якіх частак складаецца? З чаго зроблена? Якая па форме, колеры? 

Рэкамендацыі бацькам:
Дапамагчы дзіцяці запомніць назвы дрэў: елка, хвоя, бяроза, дуб, рабіна, клён, каштан.
Называць дрэвы на вуліцы і на малюнках.

Называць і паказваць частк дрэва (ствол, галінкі, лісце, карані, шышкі, ягады, жалуды).

Пагутарыць з дзіцем аб тым, што яшчэ расце ў лесе?

Успомніць насельнікаў лесу: хто жыве ў лесе?

Замацоўваць веды пра поры года.

Пагуляйце ў маўленчыя гульні:

Гульня " Назаві ласкава»
Лес-лясок
дрэва -__________
грыб -______________
кветкі -__________
пень -______________
трава -___________
куст -______________
ліст - ___________
ягада -_____________
корань -__________
галінка -_____________
бярэзіна -__________
елка -_______________
дуб- ____________

Гульня " Палічы»

Адзін грыб
Два грыбы
Пяць грыбоў
Шмат грыбоў

Дуб 

Бяроза

Ягада

Ліст

Дрэва

Лагарытміка "Мы пойдзем з табою ў лес".

Мы пойдзем з табою ў лес, там дрэвы да нябёсаў.
Сонейка прамяністае ў небе ўсміхаецца.
Дзьме, дзьме ветрык-дрэва нахіляецца.
Птушачкі прыляцелі, на дрэвы селі.
Раптам у лесе пачуўся стук: тук-тук-тук, тук-тук-тук.
Гэта дзяцел дзяўбе сук: тук-тук-тук, тук-тук-тук.
Вось Слімак на дарожцы, уверх тырчаць смешныя рожкі.
Дожджык пачаўся з рання, нам дамоў ісці пара!

Бацькам рэкамендуецца:

Пагутарыць з дзіцем пра тое, якія ў чалавека часткі цела, для чаго патрэбныя рукі, ногі, вочы, вушы, шыя, нос, рот, зубы, вусны, мова; як трэба даглядаць за часткамі цела.

Разгледзець на наглядным прыкладзе з якіх частак складаюцца ногі
(пальцы, пятка, калені, насок); рукі (далоні, пальцы, локці); тулава (плечы, спіна, грудзі, жывот).

Пагутарыць, што ёсць на галаве ў кожнага (валасы, вушы; твар, лоб, бровы, вочы, вейкі, нос, ноздры, шчокі, вусны, язык.

Замацаваць назвы пальцаў: вялікі, указальны, сярэдні, безназоўны, мезенец.

ПАГУЛЯЦЬ У МОЎНЫЯ ГУЛЬНІ.

Гульня " Колькі?».
(Дарослы называе нейкую адну частку цела, а дзіця называе, колькі такіх частак ёсць у кожнага чалавека).
Вачэй__ _ (два вока); вуха_____, нага_____, нос_______, губа________, зубы (шмат)_____  рукі ____ і т. д.

Гульня "у мяне, у гнома, у волата".
У цябе рука, у гнома - _ _ _ ручка, а ў волата- _________ручышча;
у цябе нага, у гнома - _ _ _ ножка, а ў волата- _________нажышча;
Аналагічна з назвамі іншых частак цела.

Гульня "Даскажы слоўца".
Вушамі што робім? (слухаем), вачыма ... (глядзім), носам...(дыхаем, нюхаем), ротам..(ямо, п'ём, гаворым), рукамі ... (бярэм, трымаем), пальцамі..(чапаем, малюем, гладзім), нагамі ... (ходзім, бегаем, скачам).

Гульня «Выправі памылку».
Вочы патрэбныя, каб дыхаць; вушы-каб гаварыць, нос-каб маляваць, рукі-каб хадзіць, ногі-каб думаць, рот-каб глядзець.

НА ГЭТЫМ ТЫДНІ МЫ ВУЧЫЛІСЯ:
♦ называць і паказваць Транспарт, вылучаць яго часткі;
♦ суадносіць транспартныя сродкі з выявай на малюнку;
♦ называць і паказваць транспарт, які едзе па дарозе, плыве па вадзе, ляціць па паветры;
♦ называць і паказваць шафёра і прадметы, неабходныя яму для працы;
♦ складаць просты сказ з прыназоўнікам НА
(Я паеду на машыне).

Слоўнік:
назоўнікі: транспарт, аўтобус, машына, грузавік, цягнік, самалёт, верталёт, карабель, лодка, білет, шафёр, мост, дарога; часткі машыны: кабіна, кузаў, колы, фары, матор, руль;
дзеясловы: ехаць, везці, ляцець, плыць, садзіцца, спускацца, падымацца, заводзіць;
прыметнікі: чырвоны, жоўты, зялёны, хуткі, павольны, уважлівы;
прыслоўі: высока, нізка, далёка, блізка, хутка, павольна.

Гуляем дома!
♦ Развіццё маўленчага дыхання і галасы
Пракалолася шына ў машыны. Вымаўленне гуку ш-ш-ш.
Помпа. Вымаўленне гуку з-з-з-с.
Машыны едуць па мокрай дарозе. Вымаўленне складоў « "Ша-шу-Шы-шо".
Гудзе цягнік. Вымаўленне склада тую на адным выдыху: "Ту-ту-ту-ту".
Сігналіць машына. Вымаўленне склада на адным выдыху: "Бі-Бі-Бі-бі".
Ляціць самалёт. Вымаўленне гуку на адным выдыху: "У-У-У..».
♦ Практыкаванне Пакажы і назаві.
Прапануеце дзіцяці разгледзець малюнкі і адказаць на пытанні: Дзе аўтобус? (Вось аўтобус.)
- Дзе грузавік? (Вось грузавік.)
- Дзе машына? (Вось машына.)
- Дзе цягнік? (Вось цягнік.)
- Дзе лодка? Дзе карабель?...

♦ Гульня "Пакатаем ў машыне цацкі".
Дарослы прапануе дзіцяці пакатаць на машыне цацкі. Ўдакладняецца назва частак грузавы машыны, іх колер і форма. Дзіця ўсаджвае "пасажыраў" і катае іх. Дарослы задае пытанні: "Хто сядзіць у машыне? Што робіць лялька? Што робіць машына?"ЗАМАЦОЎВАЕМ ДЗЕЯСЛОВЫ: СЯДЗІЦЬ, ЕДЗЕ, ВУЧЫМСЯ БУДАВАЦЬ СКАЗЫ. Затым дарослы просіць павазіць машыну каля стала, ля шафы, за дзвярыма і г. д.
♦ Практыкаванне "Падбяры дзеянне да прадмета".
Цягнік (што робіць?) - ...Самалёт (што робіць?)- Лодка (што робіць?) - ... і г. д.
ЗАМАЦОЎВАЕМ ДЗЕЯСЛОВЫ: ЕДЗЕ, ЛЯЦІЦЬ, ПЛЫВЕ.

♦ "Назаві ласкава": машына - (машынка), самалёт -..., карабель -..., лодка-...верталёт -..., грузавік-…

♦ "Назаві часткі". Што ёсць у машыны? (кабіна, рухавік, фары, колы, руль).
Што ёсць у грузавіка? (кабіна, матор, руль, кузаў, фары, колы).

♦ "Адзін-шмат".
Машына-Машыны
самалёт-самалёты
аўтобус – аўтобус, грузавік - грузавікі, карабель - караблі

♦ "Куды прызямліўся самалёт?»
Дарослы выконвае дзеянні з цацачным або папяровым самалётам, пытаючыся: "куды сеў самалёт?»
- Самалёт прызямліўся (сеў) на стол (на крэсла, пад стол, за крэсла, у скрынку).

♦ Вучым на памяць "самалёт".
Самалёт збудуем самі.
Панясемся над лясамі,
Панясемся над лясамі.
А потым вернемся да мамы.

СЯМ'Я

назоўнікі: сям'я, мама, тата, бабуля, дзядуля, сын, дачка, дзяўчынка, хлопчык, прозвішча, імя;
дзеясловы: вітацца, развітвацца, дзякаваць, рыхтаваць, прыбіраць, прасіць прабачэння, клікаць, даваць, есці, гуляць, спаць, дапамагаць;

прыметнікі: маленькі, вялікі, добры, моцны, дружны, паслухмяны.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА!

Разгледзець сямейную фатаграфію, пагаварыць з дзіцем пра сям'ю:

Вучыце называць членаў сям'і, ужываючы указальны займеннік
- Хто гэта?
- Гэта мама-гэта тата.
Вучыце называць сябе (дзіцяці) у трэцяй і першай асобе:
- Пакажы, дзе Віця?
- Хто гэта? - Віця (Я). - Гэта ты?
- Так, гэта я.

Вучыце разумець пытанне "у каго?» (ўжываць прыназоўнік "у").
- Пакажы, у каго газета?
- У каго гадзіннік? - У таты, у адказе і змяняць канчатак назоўніка
- У каго кот? - У мамы.
- У каго каралі? - У бабы.

Вучыце адказваць на пытанне словам, затым фразай з двух слоў-хто дома? - Мама.
- Хто дома? - Мама дома.

Вучыце складаць фразу з знаёмых спалучэнняў
- У каго газета? - У таты газета.

Практыкаванне "Назаві ласкава".
Мама-матуля, тата-татачка, сястра-сястрычка і г. д

Практыкаванне для пальчыкаў на развіццё дробнай маторыкі.
Гэты пальчык-дзядуля, руку сціснуць у кулак, па чарзе разгінаць
Гэты пальчык-бабуля, пальцы, пачынаючы з вялікага.
Гэты пальчык-татачка,
Гэты пальчык-матуля,
Ну а гэта я.
Вось і ўся мая сям'я! Сціснуць руку ў кулак некалькі разоў.

Бацькам рэкамендуецца:
успомніць з дзіцем назвы пералётных птушак, якія ляцяць восенню (іх назвы, знешні выгляд і адметныя прыкметы): бусел, журавель, грак, шпак, ластаўка.

ПАГУЛЯЦЬ У МОЎНЫЯ ГУЛЬНІ:

1. Гульня "ляціць - не ляціць". (Дарослы называе птушку, а дзіця кажа, ляціць ці не ляціць яна).

2. Гульня "Даскажы слова".
Грак з гнязда.....(вылецець).  Грак да дрэва ...(падляцеў). Грак ад дрэва....(адляцеў). Грак праз дрэва....(пераляцеў). Грак ў гняздо....(заляцеў). Грак ў цёплыя краі....(паляцеў).
(аналагічна з назвамі іншых птушак).

3. Гульня «Закончы сказ».
На дрэве гняздо, а на дрэвах -_____(гнёзды). 
У гняздзе птушаня, а ў гнёздах - __________. 
На двары дрэва, а ў лесе - ______________.

4. Гульня "палічы-ка".
1 бусел, 2_________3________4________5______________
1 ластаўка, 2__________3_________4_______5___________

5. Утварэнне складаных прыметнікаў.
У бусла чырвоныя ногі, ён які?(чырвонаногі)___________
У ластаўкі белая грудка, яна якая?___________________
У Жураўля доўгі хвост, ён які?______________________
У грака чорныя крылы, ён які?______________________
 

6. Прахлопай словы: грак, бусел, журавель, ластачка, шпак. 
Кожны раз трэба спытаць: колькі разоў хлопнуў?

ПАГЛЯДЗІЦЕ МУЛЬТФІЛЬМ "ШЭРАЯ ШЫЙКА".
Пасля прагляду пагутарыце з дзіцем па змесце мультфільма.

Дзеці пашыраць веды:

аб характэрных прыкметах восені (пахаладала, лісце змянілі колер і ападае, на небе хмары, птушкі ляцяць на поўдзень, людзі збіраюць ўраджай гародніны і садавіны);
аб характэрных прыкметах кожнага перыяду восені (ранняя, залатая, позняя);
да падрыхтоўкі людзей, звяроў і птушак да зімы;
аб назве і паслядоўнасці восеньскіх месяцаў.

 Будуць вучыцца:

называць сезонныя змены ў жывой і нежывой прыродзе;
вызначаць і называць прыкметы, характэрныя для кожнага перыяду восені (ранняй, залаты, позняй);
суадносіць малюнак на Пейзажнай карціне з пэўным перыядам восені;
выбіраць вопратку адпаведна сезону;
ўсталёўваць элементарныя сувязі паміж часам года і працай людзей, паміж прыкметамі восені і зменамі ў жыцці расліннага і жывёльнага свету.

Слоўнік

назоўнікі: восень, дождж, надвор'е, неба, хмары, лісце, восень, дрэвы, вецер, чарада (птушак), гняздо, поўдзень, ўраджай, гародніна, садавіна, грыбы, лес, месяц, верасень, кастрычнік, лістапад;
дзеясловы: наступіць, жоўкнуць, ападаць, шамацець, кружыцца, вянуць, засыхаць, ісці, ліць, імжыць, капаць, стукаць, дзьмуць, ляцець, прыбіраць, збіраць, рыхтавацца (да зімы);
прыметнікі: ранняя, залатая, позняя (восень), шэрае (неба), рознакаляровы, сухі, мокры, хмурны, пахмурны, восеньскі, панылы, брудны, голыя( дрэвы), сумны, халодны, цёплы, дажджлівы, сонечны, цёплыя( краю), пералётныя (птушкі);
прыслоўі: сыра, холадна, цёпла, прыгожа, чыста, позна, рана.

Бацькам рэкамендуецца:

- пагутарыць з дзіцем аб тым, які час года наступіў;
- звярнуць увагу на восеньскія змены надвор'я.

 Моўная гульня "Пра што можна сказаць...".
Восеньскі... – дзень,____________________________________      
Восеньскае... – надвор'е, неба,___________________________
Восеньская... -  раніца,___________________________________

Моўная гульня "Адзін-шмат". 
Ліст-шмат__________, хмара - шмат____________, 
лужына - шмат______, дрэва - шмат____________,
птушка-шмат________, грыб-шмат_____________.

 Замацуеце з дзіцем апавяданне-апісанне

 
"Наступіла восень".
На небе шэрыя хмары. Часта ідзе дождж. На дрэвах жоўкне і чырванее лісце. Лісце ападае з дрэў. Гэта лістапад. Птушкі ляцяць у цеплыя краі. Дзьме моцны вецер. На вуліцы холадна. Людзі апранаюць цёплую вопратку, бяруць парасоны. У лесе людзі збіраюць грыбы. У агародзе людзі збіраюць гародніну. У садзе людзі збіраюць садавіну.

НА ГЭТЫМ ТЫДНІ МЫ БУДЗЕМ:
♦ вучыцца называць вёску, у якой жывем;
♦ пазнаваць і называць назіраныя аб'екты (вуліца, дом, магазін);
♦ разглядаць выявы вуліц на паштоўках, малюнках, называць і паказваць будынкі;
♦ адрозніваць часткі дарогі, па якой едуць машыны, ходзяць людзі;
♦ канструяваць з будаўнічага матэрыялу вуліцу, дом, абыгрываць знаёмую сітуацыю (машына вязе мэблю).
Слоўнік:
Краіна, горад, вёска, вуліца, двор, пляцоўка, школа, магазін, урна; жыць, прыязджаць, з'язджаць, сыходзіць, стаяць, крычаць, хадзіць, катацца, рабіць, купляць, прадаваць, глядзець, працаваць, прыбіраць; прыгожы, чысты, шырокі, вузкі, дзіцячы (сад); чыста, брудна, акуратна, прыгожа, асцярожна.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА!

Вучыць называць свой хатні адрас.
Падчас прагулкі паказваць і называць будынкі: крама, школа, дзіцячы сад, дом, двор.

Гутарыць з дзіцем аб правілах паводзін на вуліцы, як правільна разам з дарослым пераходзіць дарогу.

МАЎЛЕНЧЫЯ ГУЛЬНІ
"Адзін-шмат".

"Будзь уважлівым".
Прапанаваць дзіцяці паглядзець уверх і сказаць, што уверсе?
Аналагічна па напрамках: ўніз, наперад, назад.

Пагутарыце з дзіцем:

- аб асаблівасцях знешняга выгляду дзікіх жывёл; - аб спосабе перамяшчэння і харчавання; - аб жыллі, месцы пражывання жывёл; - аб гуках, якія выдаюць жывелы; - пра дзіцянят жывел; - пра жывёл, якія спяць зімой (мядзведзь, вожык).

СЛОЎНІК: Назоўнікі: заяц, зайчаня, ліса, лісяня,  воўк, ваўчаня, мядзведзь, медзведзяня, лось, ласяня, кабан, парася; нара, логава, бярлога, дупло, корм, іклы, рогі, іголкі;

Дзеясловы: бегаць, скакаць, лазіць, спаць, карміць, запасаць, лавіць, нападаць, здабываць (ежу), запасацца, збіраць, сушыць, чапляць (на калючкі), хавацца, дрыжаць, уцякаць, даганяць, шукаць, высочваць , згортвацца (клубком);

Прыметнікі: дзікі, драпежны, слабы, моцны, хітры, асцярожны, хуткі, спрытны, баязлівы, палахлівы, пухнаты, кудлаты, буры, касалапы, нязграбны, страшны, злы, галодны, кароткі, доўгі; заячы, лісіны, вавёрчын, воўчы, мядзведжы;

Прыслоўі: хутка, спрытна, небяспечна, цяжка, лёгка, холадна, страшна.

Лагарытміка

 «На вадапой» Аднойчы днём лясною сцежкай ішлі звяры на вадапой. За мамай лісіцай кралася лісяня. За мамай вожычыхай кацілася важаня. За мамай мядзведзіцай ішло медзведзяня. За мамой вавёркай скакала ваверчаня. За мамай зайчыхай скакала зайчаня. Вяла за сабой ваўчанят ваўчыца . Усе мамы і дзеці хочуць напіцца.

ЗАГАДКІ ПРА ЖЫВЁЛ

3 грывай, а не конь, з рагамі, а не бык, з барадой, а не казёл. (Зубр.)

Гучна-гучна зароў цар пушчанскіх звяроў. (Зубр.)   

Гальчастыя рогі, хуткія ногі, колер поўсці — залаты. Хто я, ці ведаеш ты? (Алень.)

У ваду нырае смела, хатку ён будуе ўмела,

Пад вадой і на вадзе будаўніцтва ён вядзе. (Бабёр.)

Ён прысмакаў з'еў нямала, а калі харчоў не стала, лапу смокчучы, заснуў, ледзьве не праспаў вясну. (Мядзведзь.)

У рыжай разбойніцы хвост, як мятла.

Ад кары ўцякла – сляды замяла. (Ліса.)

3 ялінкі на ялінку, з галінкі на галінку

 скача агеньчык жывы...

Хто гэта? Знаеце вы? (Вавёрка.)

Мышак ловіць, ды не коцік ён,

I лісты носіць, ды не паштальён.

Каб лісе не трапіць на зубок,

У калючы скруціцца клубок. (Вожык.)

Маленькі шарык пад лаўкай шарыць,

Збірае крошкі, баіцца кошкі. (Мышка.)

Адгадайце, хто такі: на нагах гусіных

 сярод быстрае ракі збудаваў плаціну. (Бабёр.)                     

Практыкуйце дзіця ў падборы слоў-прыкмет. Заяц які? Вавёрка якая? Воўк які? Мядзведзь які? Вожык які? Ліса якая?

НА ГЭТЫМ ТЫДНІ МЫ БУДЗЕМ:

* вучыцца выконваць і называць дзеянні з цацкамі па інструкцыі педагога (каці мяч);

* вызначаць прыкметы цацак (мяч вялікі, круглы).

* фарміраваць уменне (адрозніваць) ўтвараць памяншальна-ласкальных форму назоўнікаў (мяч - мячык).

Развіваем слоўнік:

назоўнікі: цацкі, мяч, лялька, машына, мішка;

дзеясловы:  гуляць, бегаць, спяваць, маляваць, ляпіць, лячыць, кідаць, лавіць,  вазіць, укладваць (спаць), карміць, апранаць, збіраць;

прыметнікі: музычны, спартыўны, лялечны, чырвоны, жоўты, зялены, сіні, круглы, лялечны, вялікі, маленькі, чысты, брудны;

прыслоўі: дружна, весела, добра, шмат, мала.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА:

1. Практыкаванне "Пакажы і скажы" (вучыць адрозніваць множны лік назоўнікаў).

Папытаеце дзіцяці паказаць і даць поўныя адказы на пытанні: дзе мяч? (Вось мяч.) Дзе мячы? (Вось мячы.) Дзе шарык? (Вось шарык.) Дзе шары? (Вось шары) і т.п.

2. Гульня «Даручэнне».

Пасадзі ляльку ў машыну, пастаў піраміду на стол, пасадзі мішку пад стол, каці мне мяч, пакатай машыну, пакладзі кубік у скрынку і  г.д.

Пасля кожнага выкананага дзеянні пытайцеся ў дзіцяці: дзе лялька? Дзе кубік? Дзе машына? І г.д.

3.Дыдактычная гульня «Назаві ласкава ": мяч-мячык, лялька -...,  мішка -...,  машына-…,

4. «Дуй, дуй, ветрык». Прапанаваць падзьмуць (не надзімаючы шчок) на ватовы шарык, прывязаны да нітачцы, каб ён рухаўся, як мага мацней.

5. Гульня " чаго не стала?». Паставіць у рад 4-5 цацак, прапанаваць дзіцяці заплюшчыць вочы і ў гэты час прыбраць цацку. Спытаць, чаго не стала?

6. Пачытайце дзіцяці вершы з серыі "Цацкі" А. БАРТО

Рэкамендацыі:

Разгледзьце хатнюю бытавую тэхніку, пагутарыце аб яе прызначэнні.

Маўленчыя гульні:

«Прадоўжыць»

Тэлевізар, пральная машына, прас.......

"Для чаго трэба?». Пыласос. Магнітафон. Халадзільнік. Таршэр і люстра. Тэлевізар.

"Складаныя словы»".

Прыбор, які выціскае сок з садавіны і гародніны, называецца_______________________

Прыбор, які рэжа хлеб_____________________________

Прыбор, які меле каву ______________________

Прыбор, які варыць каву ______________________

Прыбор, які рэжа мяса ______________________

Мімічныя практыкаванні Выказаць эмацыйны стан, звязаны са здарэннем падзеі, паказаць: вы радуецеся куплі камп’ютара, засмуціліся з-за няспраўнасці тэлевізара.

Артыкуляцыйныя практыкаванні Гладзім бялізну Шырокім пярэднім краем языка аблізаць верхнюю губу зверху ўніз, а затым уцягнуць язык у рот да сярэдзіны нёба. Выконваць  рухі кончыкам языка па цвёрдым  нёбе, імкнучыся дакрануцца да мяккага нёба. Прывесці язык у зыходнае становішча.

Развіццё маўленчага дыхання і голасу Гукі бытавых прыбораў, якія працуюць: халадзільніка, тэлефона і т. п. «Дж-дж-дж-дж-дж», «Дз-з-з-з-з-з». Размова халадзільніка з сокавыціскалкай: «Хла-хло-хлу»,«Вжы-вжа-вжо».