Рэкамендацыі па лексічных тэмах

Бацькам рэкамендуецца:

Пагутарыць з дзіцем пра тое, якія ў чалавека часткі цела, для чаго патрэбныя рукі, ногі, вочы, вушы, шыя, нос, рот, зубы, вусны, мова; як трэба даглядаць за часткамі цела.

Разгледзець на наглядным прыкладзе з якіх частак складаюцца ногі
(пальцы, пятка, калені, насок); рукі (далоні, пальцы, локці); тулава (плечы, спіна, грудзі, жывот).

Пагутарыць, што ёсць на галаве ў кожнага (валасы, вушы; твар, лоб, бровы, вочы, вейкі, нос, ноздры, шчокі, вусны, язык.

Замацаваць назвы пальцаў: вялікі, указальны, сярэдні, безназоўны, мезенец.

ПАГУЛЯЦЬ У МОЎНЫЯ ГУЛЬНІ.

Гульня " Колькі?».
(Дарослы называе нейкую адну частку цела, а дзіця называе, колькі такіх частак ёсць у кожнага чалавека).
Вачэй__ _ (два вока); вуха_____, нага_____, нос_______, губа________, зубы (шмат)_____  рукі ____ і т. д.

Гульня "у мяне, у гнома, у волата".
У цябе рука, у гнома - _ _ _ ручка, а ў волата- _________ручышча;
у цябе нага, у гнома - _ _ _ ножка, а ў волата- _________нажышча;
Аналагічна з назвамі іншых частак цела.

Гульня "Даскажы слоўца".
Вушамі што робім? (слухаем), вачыма ... (глядзім), носам...(дыхаем, нюхаем), ротам..(ямо, п'ём, гаворым), рукамі ... (бярэм, трымаем), пальцамі..(чапаем, малюем, гладзім), нагамі ... (ходзім, бегаем, скачам).

Гульня «Выправі памылку».
Вочы патрэбныя, каб дыхаць; вушы-каб гаварыць, нос-каб маляваць, рукі-каб хадзіць, ногі-каб думаць, рот-каб глядзець.

НА ГЭТЫМ ТЫДНІ МЫ БУДЗЕМ:
♦ вучыцца называць вёску, у якой жывем;
♦ пазнаваць і называць назіраныя аб'екты (вуліца, дом, магазін);
♦ разглядаць выявы вуліц на паштоўках, малюнках, называць і паказваць будынкі;
♦ адрозніваць часткі дарогі, па якой едуць машыны, ходзяць людзі;
♦ канструяваць з будаўнічага матэрыялу вуліцу, дом, абыгрываць знаёмую сітуацыю (машына вязе мэблю).
Слоўнік:
Вёска, вуліца, двор, пляцоўка, школа, магазін, урна; жыць, прыязджаць, з'язджаць, сыходзіць, стаяць, крычаць, хадзіць, катацца, рабіць, купляць, прадаваць, глядзець, працаваць, прыбіраць; прыгожы, чысты, шырокі, вузкі, дзіцячы (сад); чыста, брудна, акуратна, прыгожа, асцярожна.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА!

Вучыць называць свой хатні адрас.
Падчас прагулкі паказваць і называць будынка: крама, школа, дзіцячы сад, дом, двор.

Гутарыць з дзіцем аб правілах паводзін на вуліцы, як правільна разам з дарослым пераходзіць дарогу.
У Беларусі склалі ТОП-5 самых папулярных назваў вуліц ...

МАЎЛЕНЧЫЯ ГУЛЬНІ
"Адзін-шмат".

"Будзь уважлівым".
Прапанаваць дзіцяці паглядзець уверх і сказаць, што уверсе?
Аналагічна па напрамках: ўніз, наперад, назад.

НА ГЭТЫМ ТЫДНІ МЫ ВУЧЫЛІСЯ:
♦ называць і паказваць Транспарт, вылучаць яго часткі;
♦ суадносіць транспартныя сродкі з выявай на малюнку;
♦ называць і паказваць транспарт, які едзе па дарозе, плыве па вадзе, ляціць па паветры;
♦ называць і паказваць шафёра і прадметы, неабходныя яму для працы;
♦ складаць просты сказ з прыназоўнікам НА
(Я паеду на машыне).

Слоўнік:
назоўнікі: транспарт, аўтобус, машына, грузавік, цягнік, самалёт, верталёт, карабель, лодка, білет, шафёр, мост, дарога; часткі машыны: кабіна, кузаў, колы, фары, матор, руль;
дзеясловы: ехаць, везці, ляцець, плыць, садзіцца, спускацца, падымацца, заводзіць;
прыметнікі: чырвоны, жоўты, зялёны, хуткі, павольны, уважлівы;
прыслоўі: высока, нізка, далёка, блізка, хутка, павольна.

Гуляем дома!
♦ Развіццё маўленчага дыхання і галасы
Пракалолася шына ў машыны. Вымаўленне гуку ш-ш-ш.
Помпа. Вымаўленне гуку з-з-з-с.
Машыны едуць па мокрай дарозе. Вымаўленне складоў « "Ша-шу-Шы-шо".
Гудзе цягнік. Вымаўленне склада тую на адным выдыху: "Ту-ту-ту-ту".
Сігналіць машына. Вымаўленне склада на адным выдыху: "Бі-Бі-Бі-бі".
Ляціць самалёт. Вымаўленне гуку на адным выдыху: "У-У-У..».
♦ Практыкаванне Пакажы і назаві.
Прапануеце дзіцяці разгледзець малюнкі і адказаць на пытанні: Дзе аўтобус? (Вось аўтобус.)
- Дзе грузавік? (Вось грузавік.)
- Дзе машына? (Вось машына.)
- Дзе цягнік? (Вось цягнік.)
- Дзе лодка? Дзе карабель?...

♦ Гульня "Пакатаем ў машыне цацкі".
Дарослы прапануе дзіцяці пакатаць на машыне цацкі. Ўдакладняецца назва частак грузавы машыны, іх колер і форма. Дзіця ўсаджвае "пасажыраў" і катае іх. Дарослы задае пытанні: "Хто сядзіць у машыне? Што робіць лялька? Што робіць машына?"ЗАМАЦОЎВАЕМ ДЗЕЯСЛОВЫ: СЯДЗІЦЬ, ЕДЗЕ, ВУЧЫМСЯ БУДАВАЦЬ СКАЗЫ. Затым дарослы просіць павазіць машыну каля стала, ля шафы, за дзвярыма і г. д.
♦ Практыкаванне "Падбяры дзеянне да прадмета".
Цягнік (што робіць?) - ...Самалёт (што робіць?)- Лодка (што робіць?) - ... і г. д.
ЗАМАЦОЎВАЕМ ДЗЕЯСЛОВЫ: ЕДЗЕ, ЛЯЦІЦЬ, ПЛЫВЕ.

♦ "Назаві ласкава": машына - (машынка), самалёт -..., карабель -..., лодка-...верталёт -..., грузавік-…

♦ "Назаві часткі". Што ёсць у машыны? (кабіна, рухавік, фары, колы, руль).
Што ёсць у грузавіка? (кабіна, матор, руль, кузаў, фары, колы).

♦ "Адзін-шмат".
Машына-Машыны
самалёт-самалёты
аўтобус – аўтобус, грузавік - грузавікі, карабель - караблі

♦ "Куды прызямліўся самалёт?»
Дарослы выконвае дзеянні з цацачным або папяровым самалётам, пытаючыся: "куды сеў самалёт?»
- Самалёт прызямліўся (сеў) на стол (на крэсла, пад стол, за крэсла, у скрынку).

♦ Вучым на памяць "самалёт".
Самалёт збудуем самі.
Панясемся над лясамі,
Панясемся над лясамі.
А потым вернемся да мамы.

Рэкамендацыі:

Разгледзьце хатнюю бытавую тэхніку, пагутарыце аб яе прызначэнні.

Маўленчыя гульні:

«Прадоўжыць»

Тэлевізар, пральная машына, прас.......

"Для чаго трэба?». Пыласос. Магнітафон. Халадзільнік. Таршэр і люстра. Тэлевізар.

"Складаныя словы»".

Прыбор, які выціскае сок з садавіны і гародніны, называецца_______________________

Прыбор, які рэжа хлеб_____________________________

Прыбор, які меле каву ______________________

Прыбор, які варыць каву ______________________

Прыбор, які рэжа мяса ______________________

Мімічныя практыкаванні Выказаць эмацыйны стан, звязаны са здарэннем падзеі, паказаць: вы радуецеся куплі камп’ютара, засмуціліся з-за няспраўнасці тэлевізара.

Артыкуляцыйныя практыкаванні Гладзім бялізну Шырокім пярэднім краем языка аблізаць верхнюю губу зверху ўніз, а затым уцягнуць язык у рот да сярэдзіны нёба. Выконваць  рухі кончыкам языка па цвёрдым  нёбе, імкнучыся дакрануцца да мяккага нёба. Прывесці язык у зыходнае становішча.

Развіццё маўленчага дыхання і голасу Гукі бытавых прыбораў, якія працуюць: халадзільніка, тэлефона і т. п. «Дж-дж-дж-дж-дж», «Дз-з-з-з-з-з». Размова халадзільніка з сокавыціскалкай: «Хла-хло-хлу»,«Вжы-вжа-вжо».

Рэкамендацыі: 

Разгледзьце дома мэбля, дапамажыце запомніць назвы мэблі, яе часткі; 
Пагаворыце пра тое, якая мэбля стаіць у розных пакоях, для чаго яна патрэбна.

Маўленчыя гульні:
«Прадоўжыць».
Крэсла, стол, канапа,................................................
Назаві адным словам.

"У якога прадмета мэблі ёсць".
Сядзенне, ножкі __________ сядзенне, ножкі, спінка _________
Дзверцы, паліцы, ручкі_______ _ _ вечка, ножкі ____________
Сядзенне, спінка, падлакотнікі ___________________________

 "Назаві ласкава", «Адзін-шмат», "Палічы" з рознымі назвамі мэблі.

"Складзі сказ з слоў".
Шафа, адзенне, вісіць, у.
Стол, ляжыць, кніга, на.

"Падбяры прыкмету".
Стул (які?) - ____________________________________
Крэсла (якое?)- __________________________________
Канапа (якая?)- __________________________________

Расказаць пра мэблю па плане:
Што гэта? У якім пакоі, для чаго патрэбна? З якіх частак складаецца? З чаго зроблена? Якая па форме, колеры? 

Тэма: Дамашнія жывёлы і іх дзіцяняты.

Рэкамендацыі бацькам.

Пагутарыце з дзіцем:
Назаві дамашніх жывёл (карова, конь, сабака, кот, свіння, баран, авечка, каза).
Чаму яны называюцца дамашнімі?

Практыкаванне "Хто, дзе жыве?".
Хто жыве ў стайні? У свінарніку? У хляве? У будцы? (Дамагацца адказаў поўным сказам з прыназоўнікам У)

Практыкаванне "Хто як голас падае?".
Карова - (рыкае)
Котка -___________
Сабака - __________
Свіння - __________
Конь - (ржэ)_______

Практыкаванне "У мяне - у нас - шмат".
 У мяне кошка – у нас (кошкі)- шмат (кошак);
у мяне сабака -_________- _________;  
у мяне кацяня -_________- __________,
у мяне конь- ___________-____________;
у мяне каза- ___________, ________;
у мяне баран-__________- ___________;
у мяне авечка- __________- _________;
у мяне свіння- __________- ____________;
у мяне карова- ___________-___________.

Практыкаванне "Назаві дзіцяня".
 У кошкі - ____, у сабакі - ____, у авечкі -_____, у казы - ____; у свінні- _____, у каровы - ____ у каня-______.

Практыкаванне "хто кім будзе?".
 Шчаня будзе ... Кацяня будзе.... Жарабя будзе.... Ягня будзе.... Цяля будзе ... Казляня будзе....

Практыкаванне "Хто што робіць?"
Вартуе, грызе, брэша -..
Мяўкае,  драпаецца - …
Рохкае, капае - …
Ржэ, скача -…
Рыкае, жуе - …

Практыкаванне "Сказ дагавары і яго ты паўтары".
Кацяня хлебча, а кацяняты... (хлябтаць). Цяля рыкае, а цяляты... (мычаць). Шчанюк бяжыць, А шчаняты... (бегчы). Казляня скача, а казляняты... (скакаць). Парася есць, а парасяты... (ёсць). Жарабя скача, а жарабяты... (скакаць). Ягня жуе, ягняты... (жаваць)

Практыкаванне "Чый? Чыя? Чыё?".
У коткі хвост чый?- _____(каціны),
у каровы рогі чые?-___________,
у каня грыва чыя?-______________,
у свінні пятачок чый?-____________,
у сабакі поўсць чыя?-______________,
у казы капыты чые?- ___________,
у авечкі морда чыя?-____________.

Практыкаванне "Назаві ласкава".
 Котка - котачка, сабака - ______, свіння - ______, карова _____, конь-_______; каза- _____, авечка -_______.

Практыкаванне "У каго?».
У каго рогі?__________________
У каго мяккія лапкі?___________
У каго вымя?_____________
У каго шчацінне?___________
У каго пятачок?______

Скласці апісальнае апавяданне аб дамашняй жывёле па плане:
 Хто гэта? Які знешні выгляд? Дзе жыве? Чым харчуецца? Хто ў яго дзіцяняты? Які голас падае?   Якую карысць прыносіць?

Пагутарыце з дзіцем:

- аб асаблівасцях знешняга выгляду дзікіх жывёл; - аб спосабе перамяшчэння і харчавання; - аб жыллі, месцы пражывання жывёл; - аб гуках, якія выдаюць жывелы; - пра дзіцянят жывел; - пра жывёл, якія спяць зімой (мядзведзь, вожык).

СЛОЎНІК: Назоўнікі: заяц, зайчаня, ліса, лісяня,  воўк, ваўчаня, мядзведзь, медзведзяня, лось, ласяня, кабан, парася; нара, логава, бярлога, дупло, корм, іклы, рогі, іголкі;

Дзеясловы: бегаць, скакаць, лазіць, спаць, карміць, запасаць, лавіць, нападаць, здабываць (ежу), запасацца, збіраць, сушыць, чапляць (на калючкі), хавацца, дрыжаць, уцякаць, даганяць, шукаць, высочваць , згортвацца (клубком);

Прыметнікі: дзікі, драпежны, слабы, моцны, хітры, асцярожны, хуткі, спрытны, баязлівы, палахлівы, пухнаты, кудлаты, буры, касалапы, нязграбны, страшны, злы, галодны, кароткі, доўгі; заячы, лісіны, вавёрчын, воўчы, мядзведжы;

Прыслоўі: хутка, спрытна, небяспечна, цяжка, лёгка, холадна, страшна.

Лагарытміка

 «На вадапой» Аднойчы днём лясною сцежкай ішлі звяры на вадапой. За мамай лісіцай кралася лісяня. За мамай вожычыхай кацілася важаня. За мамай мядзведзіцай ішло медзведзяня. За мамой вавёркай скакала ваверчаня. За мамай зайчыхай скакала зайчаня. Вяла за сабой ваўчанят ваўчыца . Усе мамы і дзеці хочуць напіцца.

ЗАГАДКІ ПРА ЖЫВЁЛ

3 грывай, а не конь, з рагамі, а не бык, з барадой, а не казёл. (Зубр.)

Гучна-гучна зароў цар пушчанскіх звяроў. (Зубр.)   

Гальчастыя рогі, хуткія ногі, колер поўсці — залаты. Хто я, ці ведаеш ты? (Алень.)

У ваду нырае смела, хатку ён будуе ўмела,

Пад вадой і на вадзе будаўніцтва ён вядзе. (Бабёр.)

Ён прысмакаў з'еў нямала, а калі харчоў не стала, лапу смокчучы, заснуў, ледзьве не праспаў вясну. (Мядзведзь.)

У рыжай разбойніцы хвост, як мятла.

Ад кары ўцякла – сляды замяла. (Ліса.)

3 ялінкі на ялінку, з галінкі на галінку

 скача агеньчык жывы...

Хто гэта? Знаеце вы? (Вавёрка.)

Мышак ловіць, ды не коцік ён,

I лісты носіць, ды не паштальён.

Каб лісе не трапіць на зубок,

У калючы скруціцца клубок. (Вожык.)

Маленькі шарык пад лаўкай шарыць,

Збірае крошкі, баіцца кошкі. (Мышка.)

Адгадайце, хто такі: на нагах гусіных

 сярод быстрае ракі збудаваў плаціну. (Бабёр.)                     

Практыкуйце дзіця ў падборы слоў-прыкмет. Заяц які? Вавёрка якая? Воўк які? Мядзведзь які? Вожык які? Ліса якая?

СЯМ'Я

назоўнікі: сям'я, мама, тата, бабуля, дзядуля, сын, дачка, дзяўчынка, хлопчык, прозвішча, імя;
дзеясловы: вітацца, развітвацца, дзякаваць, рыхтаваць, прыбіраць, прасіць прабачэння, клікаць, даваць, есці, гуляць, спаць, дапамагаць;

прыметнікі: маленькі, вялікі, добры, моцны, дружны, паслухмяны.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА!

Разгледзець сямейную фатаграфію, пагаварыць з дзіцем пра сям'ю:

Вучыце называць членаў сям'і, ужываючы указальны займеннік
- Хто гэта?
- Гэта мама-гэта тата.
Вучыце называць сябе (дзіцяці) у трэцяй і першай асобе:
- Пакажы, дзе Віця?
- Хто гэта? - Віця (Я). - Гэта ты?
- Так, гэта я.

Вучыце разумець пытанне "у каго?» (ўжываць прыназоўнік "у").
- Пакажы, у каго газета?
- У каго гадзіннік? - У таты, у адказе і змяняць канчатак назоўніка
- У каго кот? - У мамы.
- У каго каралі? - У бабы.

Вучыце адказваць на пытанне словам, затым фразай з двух слоў-хто дома? - Мама.
- Хто дома? - Мама дома.

Вучыце складаць фразу з знаёмых спалучэнняў
- У каго газета? - У таты газета.

Практыкаванне "Назаві ласкава".
Мама-матуля, тата-татачка, сястра-сястрычка і г. д

Практыкаванне для пальчыкаў на развіццё дробнай маторыкі.
Гэты пальчык-дзядуля, руку сціснуць у кулак, па чарзе разгінаць
Гэты пальчык-бабуля, пальцы, пачынаючы з вялікага.
Гэты пальчык-татачка,
Гэты пальчык-матуля,
Ну а гэта я.
Вось і ўся мая сям'я! Сціснуць руку ў кулак некалькі разоў.

Бацькам рэкамендуецца:
успомніць з дзіцем назвы пералётных птушак, якія ляцяць восенню (іх назвы, знешні выгляд і адметныя прыкметы): бусел, журавель, грак, шпак, ластаўка.

ПАГУЛЯЦЬ У МОЎНЫЯ ГУЛЬНІ:

1. Гульня "ляціць - не ляціць". (Дарослы называе птушку, а дзіця кажа, ляціць ці не ляціць яна).

2. Гульня "Даскажы слова".
Грак з гнязда.....(вылецець).  Грак да дрэва ...(падляцеў). Грак ад дрэва....(адляцеў). Грак праз дрэва....(пераляцеў). Грак ў гняздо....(заляцеў). Грак ў цёплыя краі....(паляцеў).
(аналагічна з назвамі іншых птушак).

3. Гульня «Закончы сказ».
На дрэве гняздо, а на дрэвах -_____(гнёзды). 
У гняздзе птушаня, а ў гнёздах - __________. 
На двары дрэва, а ў лесе - ______________.

4. Гульня "палічы-ка".
1 бусел, 2_________3________4________5______________
1 ластаўка, 2__________3_________4_______5___________

5. Утварэнне складаных прыметнікаў.
У бусла чырвоныя ногі, ён які?(чырвонаногі)___________
У ластаўкі белая грудка, яна якая?___________________
У Жураўля доўгі хвост, ён які?______________________
У грака чорныя крылы, ён які?______________________
 

6. Прахлопай словы: грак, бусел, журавель, ластачка, шпак. 
Кожны раз трэба спытаць: колькі разоў хлопнуў?

ПАГЛЯДЗІЦЕ МУЛЬТФІЛЬМ "ШЭРАЯ ШЫЙКА".
Пасля прагляду пагутарыце з дзіцем па змесце мультфільма.

НА ГЭТЫМ ТЫДНІ МЫ БУДЗЕМ:

* вучыцца выконваць і называць дзеянні з цацкамі па інструкцыі педагога (каці мяч);

* вызначаць прыкметы цацак (мяч вялікі, круглы).

* фарміраваць уменне (адрозніваць) ўтвараць памяншальна-ласкальных форму назоўнікаў (мяч - мячык).

Развіваем слоўнік:

назоўнікі: цацкі, мяч, лялька, машына, мішка;

дзеясловы:  гуляць, бегаць, спяваць, маляваць, ляпіць, лячыць, кідаць, лавіць,  вазіць, укладваць (спаць), карміць, апранаць, збіраць;

прыметнікі: музычны, спартыўны, лялечны, чырвоны, жоўты, зялены, сіні, круглы, лялечны, вялікі, маленькі, чысты, брудны;

прыслоўі: дружна, весела, добра, шмат, мала.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА:

1. Практыкаванне "Пакажы і скажы" (вучыць адрозніваць множны лік назоўнікаў).

Папытаеце дзіцяці паказаць і даць поўныя адказы на пытанні: дзе мяч? (Вось мяч.) Дзе мячы? (Вось мячы.) Дзе шарык? (Вось шарык.) Дзе шары? (Вось шары) і т.п.

2. Гульня «Даручэнне».

Пасадзі ляльку ў машыну, пастаў піраміду на стол, пасадзі мішку пад стол, каці мне мяч, пакатай машыну, пакладзі кубік у скрынку і  г.д.

Пасля кожнага выкананага дзеянні пытайцеся ў дзіцяці: дзе лялька? Дзе кубік? Дзе машына? І г.д.

3.Дыдактычная гульня «Назаві ласкава ": мяч-мячык, лялька -...,  мішка -...,  машына-…,

4. «Дуй, дуй, ветрык». Прапанаваць падзьмуць (не надзімаючы шчок) на ватовы шарык, прывязаны да нітачцы, каб ён рухаўся, як мага мацней.

5. Гульня " чаго не стала?». Паставіць у рад 4-5 цацак, прапанаваць дзіцяці заплюшчыць вочы і ў гэты час прыбраць цацку. Спытаць, чаго не стала?

6. Пачытайце дзіцяці вершы з серыі "Цацкі" А. БАРТО

Бацькам рэкамендуецца:

 - разгледзець здзицем абутак: туфлі, боты, чаравікі, тапкі, валёнкі, басаножкі, красоўкі, кеды; вызначыць матэрыял (скура, гума, тканіна), з якога яны выраблены, і прызначэнне (хатняя, вулічная, спартыўная, святочная);

 - Дапамажыце дзіцяці засвоіць значэнне абагульняючага словы «абутак» (гэта тое, што мы апранаем на ногі);

 - звярнуць увагу на часткі абутку: падэшва, абцас, шкарпэтку, спражка, шнуркі, замак;

 - падчас прагулкі будзе карысна звярнуць увагу дзіцяці на тое, як абутыя людзі. Растлумачыць дзіцяці, чаму чалавек мяняе абутак у залежнасці ад пары года. Параўнаць восеньскую, зімовую і летнюю абутак;

 - расказаць аб прафесіі шаўца, які шые і рамантуе абутак;

 - у якасці экскурсіі наведаць крамы, дзе прадаюць абутак;

 - паказаць і расказаць, як за ёй даглядаць: абутак мыюць анучай, чысцяць шчоткай, сушаць і пры неабходнасці нясуць у абутковую майстэрню на рамонт.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА:

 Разгледзець з дзіцем яго вопратку, звярнуць увагу на матэрыялы, з якіх яна зроблена.

Для актывізацыі ў мове адносных прыметнікаў пагуляйце ў гульню з мячом "Які? Якая? Якія?" Вы кідае дзіцяці мяч і кажаце, з чаго зроблена адзенне; дзіця ловіць мяч, утварае  словазлучэнне з адносным прыметнікам і вяртае мяч вам.
* Спадніца з шоўку-шаўковая спадніца
* Камізэлька з футра-футравай камізэлька

* Паліто са скуры-скураное паліто.

Загадаць дзіцяці ЗАГАДКУ, дапамажыце адгадаць яе, а затым і вывучыць.
Уваходзіш у адны дзверы,
А выходзіш з трох.
Думаеш, што выйшаў,
А на самай справе - увайшоў. (Кашуля)

   Прачытайце дзіцяці апавяданне Д Н. Носава «Жывы капялюш». Хай ён раскажа, чаго спалохаліся дзеці, хто іх напалохаў.

Моўная зарадка. Развіццё інтанацыйнай выразнасці прамовы
"Дзе мой пальчык?»
Маша рукавіцу надзела.
- Ой, куды я пальчык дзела? Няма пальчыка, знік, у свой домік не трапіў! Маша рукавіцу зняла
— Паглядзіце-ка, знайшла! Шукаеш, шукаеш - і знойдзеш.

— Прывітанне, пальчык, Як жывеш?      
     
Пальчыкавая гімнастыка " гномікі-прачкі»
Жылі-былі ў доміку (сціскаць і расціскаць                
Маленькія гномікі: кулачкі)
Токі, Пікі, Лікі, Чыкі, Мікі.  (загінаць пальчыкі, пачынаючы з вялікага)
Раз, два, тры, чатыры, пяць, (разгінаць пальчыкі)
Сталі гномікі сціраць: (труць кулачкі адзін пра аднаго)
Токі - кашулі, (загінаюць пальцы, пачынаючы з вялікага)             
Пікі-хустачкі,                                  
Лікі-штонікі,
Чыкі-насочкі.
Мікі разумніца быў,
Усім вадзіцу насіў..

Рэкамендацыі бацькам:
Дапамагчы дзіцяці запомніць назвы дрэў: елка, хвоя, бяроза, дуб, рабіна, клён, каштан.
Называць дрэвы на вуліцы і на малюнках.

Называць і паказваць частк дрэва (ствол, галінкі, лісце, карані, шышкі, ягады, жалуды).

Пагутарыць з дзіцем аб тым, што яшчэ расце ў лесе?

Успомніць насельнікаў лесу: хто жыве ў лесе?

Замацоўваць веды пра поры года.

Пагуляйце ў маўленчыя гульні:

Гульня " Назаві ласкава»
Лес-лясок
дрэва -__________
грыб -______________
кветкі -__________
пень -______________
трава -___________
куст -______________
ліст - ___________
ягада -_____________
корань -__________
галінка -_____________
бярэзіна -__________
елка -_______________
дуб- ____________

Гульня " Палічы»

Адзін грыб
Два грыбы
Пяць грыбоў
Шмат грыбоў

Дуб 

Бяроза

Ягада

Ліст

Дрэва

Лагарытміка "Мы пойдзем з табою ў лес".

Мы пойдзем з табою ў лес, там дрэвы да нябёсаў.
Сонейка прамяністае ў небе ўсміхаецца.
Дзьме, дзьме ветрык-дрэва нахіляецца.
Птушачкі прыляцелі, на дрэвы селі.
Раптам у лесе пачуўся стук: тук-тук-тук, тук-тук-тук.
Гэта дзяцел дзяўбе сук: тук-тук-тук, тук-тук-тук.
Вось Слімак на дарожцы, уверх тырчаць смешныя рожкі.
Дожджык пачаўся з рання, нам дамоў ісці пара!

Дзеці пашыраць веды:

аб характэрных прыкметах восені (пахаладала, лісце змянілі колер і ападае, на небе хмары, птушкі ляцяць на поўдзень, людзі збіраюць ўраджай гародніны і садавіны);
аб характэрных прыкметах кожнага перыяду восені (ранняя, залатая, позняя);
да падрыхтоўкі людзей, звяроў і птушак да зімы;
аб назве і паслядоўнасці восеньскіх месяцаў.

 Будуць вучыцца:

называць сезонныя змены ў жывой і нежывой прыродзе;
вызначаць і называць прыкметы, характэрныя для кожнага перыяду восені (ранняй, залаты, позняй);
суадносіць малюнак на Пейзажнай карціне з пэўным перыядам восені;
выбіраць вопратку адпаведна сезону;
ўсталёўваць элементарныя сувязі паміж часам года і працай людзей, паміж прыкметамі восені і зменамі ў жыцці расліннага і жывёльнага свету.

Слоўнік

назоўнікі: восень, дождж, надвор'е, неба, хмары, лісце, восень, дрэвы, вецер, чарада (птушак), гняздо, поўдзень, ўраджай, гародніна, садавіна, грыбы, лес, месяц, верасень, кастрычнік, лістапад;
дзеясловы: наступіць, жоўкнуць, ападаць, шамацець, кружыцца, вянуць, засыхаць, ісці, ліць, імжыць, капаць, стукаць, дзьмуць, ляцець, прыбіраць, збіраць, рыхтавацца (да зімы);
прыметнікі: ранняя, залатая, позняя (восень), шэрае (неба), рознакаляровы, сухі, мокры, хмурны, пахмурны, восеньскі, панылы, брудны, голыя( дрэвы), сумны, халодны, цёплы, дажджлівы, сонечны, цёплыя( краю), пералётныя (птушкі);
прыслоўі: сыра, холадна, цёпла, прыгожа, чыста, позна, рана.

Бацькам рэкамендуецца:

- пагутарыць з дзіцем аб тым, які час года наступіў;
- звярнуць увагу на восеньскія змены надвор'я.

 Моўная гульня "Пра што можна сказаць...".
Восеньскі... – дзень,____________________________________      
Восеньскае... – надвор'е, неба,___________________________
Восеньская... -  раніца,___________________________________

Моўная гульня "Адзін-шмат". 
Ліст-шмат__________, хмара - шмат____________, 
лужына - шмат______, дрэва - шмат____________,
птушка-шмат________, грыб-шмат_____________.

 Замацуеце з дзіцем апавяданне-апісанне

 
"Наступіла восень".
На небе шэрыя хмары. Часта ідзе дождж. На дрэвах жоўкне і чырванее лісце. Лісце ападае з дрэў. Гэта лістапад. Птушкі ляцяць у цеплыя краі. Дзьме моцны вецер. На вуліцы холадна. Людзі апранаюць цёплую вопратку, бяруць парасоны. У лесе людзі збіраюць грыбы. У агародзе людзі збіраюць гародніну. У садзе людзі збіраюць садавіну.

Дзеці пашыраць свае веды:

аб знешнім выглядзе садавіны;
аб працы дарослых па вырошчванні садавіны;
аб этапах росту (пасадка, паліў, праполка, паспяванне, ўборка ўраджаю);
аб неабходнасці ўжывання садавіны ў ежу.

Будуць вучыцца:

пазнаваць садавіну па знешнім выглядзе;
вызначаць месца вырастання садавіны;
называць і паказваць дзеянні чалавека па вырошчванні садавіны;
вызначаць паслядоўнасць росту расліны;
расказваць аб спосабах уборкі ўраджаю;
класіфікаваць прадметы па зададзенай прыкмеце;
ўжываць назоўнікі адзіночнага і множнага ліку ў форме роднага і вінавальнага склонаў (няма грушы, шмат сліў, з яблыкаў);
ўтвараць памяншальна-ласкальныя назоўнікі з суфіксамі - чык (банан—бананчык), - ак- (яблык-яблычак);

ўтвараць прыметнікі ад назоўнікаў (варэнне з сліў - слівовае);
ўзгадняць назоўнікі з лічэбнікамі;
складаць просты сказ па дэманстрацыі дзеяння, або па малюнку;
складаць апавяданне-апісанне па апорнай схеме.

Слоўнік:
назоўнікі: сад, садоўнік, дрэва, галінкі, лісце, плён, садавіна, яблык, груша, сліва, вішня, апельсін, мандарын, лімон, банан, персік, вінаград, ўраджай; рыдлёўка, палівачка, мяшок, скрыня, кошык, шкоднікі, гусеніцы, жукі; кампот, сок, кісель, варэнне;
 дзеясловы: садзіць, даглядаць, рыхліць, вырошчваць, расці, паліваць, прыбіраць, капаць, зрываць, збіраць, нарыхтоўваць, варыць, сушыць, выціскаць, церці, частаваць, дзяліцца;
прыметнікі: рознакаляровы, доўгі, кароткі, круглы, трохкутны, авальны, спелы, няспелы, сырой, вараны, цвёрды, мяккі, горкі, салодкі, кіслы, салёны, сакавіты, карысны, чарвівы;
прыслоўі: высока, нізка, смачна, нясмачна, карысна, шкодна.

 Бацькам рэкамендуецца:

Разгледзець дома з дзіцем натуральную садавіну: яблык, груша, сліва, вішня, апельсін, мандарын, цытрына банан, персік, вінаград; замацаваць абагульняючае слова «садавіна»; сумесна з дзіцем прыгатаваць сок ці кампот.
  
Пагуляць у моўныя гульні:
 "Назаві колер, назаві форму".
Груша якая? - жоўтая, трохкутная; апельсін (які?) -..., мандарын які?-..., вінаград які ?-...банан які?-...і г. д.

"Назаві ласкава": яблык-яблычак,
лімон-___________, апельсін-___________,

груша-___________, сліва-______________.

"Што з чаго?". 
Яблычны сок з чаго? 
Слівовае варэнне з чаго?
Апельсінавы кампот з чаго?
Грушавае жэле з чаго ? 
Вінаградны сок з чаго?

"У мяне - у нас". У мяне банан - у нас бананы; 
аналагічна з назвамі іншай садавіны.

 "Вясёлы рахунак": 

адзін яблык, два яблыкі, тры яблыкі, чатыры яблыкі, пяць яблыкаў;

1 лімон, 2 __________ 3 _____ 4 _________ 5 __________

1 груша, 2______3_______4___________5___________

Скласці апавяданне -апісанне пра любы фрукт па плане:
Што гэта? Дзе расце? Які па колеры, форме?  Які на смак? Што з яго гатуюць?

Прапанаваць дзіцяці намаляваць садавіну і размаляваць яе.

Дзеці пашыраюць свае веды:
аб знешнім выглядзе гародніны;
аб іх месцы вырастання;
аб працы дарослых па вырошчванні гародніны;
аб этапах росту (пасадка, паліў, праполка, паспяванне, ўборка ўраджаю);
аб спосабах уборкі ўраджаю (бульбу выкопваюць, зразаюць капусту);
пра спосабы ўжывання гародніны ў ежу (сырымі, варанымі, смажанымі, салёнымі).

Будуць вучыцца:
пазнаваць гародніну па знешнім выглядзе;
вызначаць месца вырастання агародніны;
называць і паказваць дзеянні чалавека па вырошчванні агародніны;
вызначаць паслядоўнасць росту расліны;
распавядаць аб спосабах уборкі ўраджаю;
выбіраць гародніну, з якой можна прыгатаваць салата, вінегрэт, сок.

СЛОЎНІК

назоўнікі: ураджай; агарод, градка, гародніна, бульба, буракі, моркву, цыбулю, часнык капуста, радыска, шынок; кроп, пятрушка, качан, цыбуліна, гарошына, рыдлёўка, палівачка, мяшок, скрыню, кошык, шкоднікі вусеня, Жукі; салата, суп, сок;
дзеясловы: садзіць, даглядаць, рыхліць, расці, расці, зрей, паліваць, палоць, убіраць, капаць, зрываць, выдзіраць, рэзаць, збіраць, нарыхтоўваць, варыць, сушыць, выціскаць, церці, частаваць, дзяліцца;
прыметнікі: рознакаляровы, доўгі, кароткі, круглы, трохкутны, авальны, саспелы, няспелы, сырой, вараны, цвёрды, мяккі, горкі, салодкі, кіслы, салёны, сакавіты, карысны, чарвівы;
прыслоўі: высока, нізка, смачна, нясмачна, карысна, шкодна.

 Бацькам рэкамендуецца:

Разгледзець дома з дзіцем натуральную  агародніну (бульбу, буракі, моркву, цыбулю, часнык, капусту, радыску; кроп, пятрушка), замацаваць абагульняючае слова «агародніна»; сумесна з дзіцем прыгатаваць любую страву з агародніны.

Пагуляйце з дзіцем!

   Дыдактычная гульня "Назаві ласкава".
агурок- ....,
памідор-...., 
морква-.....,
бурак-...
радыска-..., 
цыбуля-...,
пятрушка-...,
часнык-...

Дыдактычная гульня "Назаві колер", "Назаві форму".

Морква якая? - аранжавая, трохкутная, 
памідор (які?) -...,
капуста якая? -.., 
цыбуля якая? -...,
агурок які? - ..,
бульба якая? -...

 Гульня " Вясёлы кухар»
кухар падрыхтаваў салат з агуркоў. Які? - агурочны, 
суп з гароху які? -..., 
пюрэ з бульбы якое? -..., 
ікра з кабачкоў якая? -...,
сок з памідораў які? -...
  
Практыкаванне «Збіраем ураджай». 
Як збіраем агуркі? -зрываць;
як збіраем бульбу? - выкопваць;
Як збіраем моркву?- выдзіраць);
Як збіраем капусту? - зразаць.

 Складзіце апісальны аповяд пра любую гародніну па плане:

Што гэта? 
Дзе расце? 
Які мае знешні выгляд (колер, форма, памер?) 
Які на смак? 
Што з яго гатуюць?

РЭКАМЕНДАЦЫІ БАЦЬКАМ:

Пагутарыць з дзіцем аб жаночых прафесіях повара, прадаўца, настаўніка, выхавацеля, доктара, швачкі, цырульніка.

Растлумачыць дзіцяці, хто, што робіць на працы, якую карысць прыносіць, каму, што трэба для працы.

Дыдактычная гульня " Хто што робіць?»
(падбор дзеянняў да назоўнікаў):
повар-варыць,
настаўнік – …,
доктар - ...,
прадавец - ...,
выхавальнік - ...

Дыдактычная гульня " каму, што трэба для працы?"(Ужыванне вінавальнага склону назоўнікаў).
Кухару патрэбны (што?) - каструля, чарпак....
Настаўніку патрэбны (што?) - ....

Дыдактычная гульня " Знайдзі памылку»
(Развіццё лагічнага мыслення).
Лекару патрэбныя ... (бінт, вата, шпрыц, каструля,... ).
Лекар варыць суп.
Кухар лечыць людзей.

Раскажы, як ты дапамагаеш маме і бабулі
(Апавяданне з асабістага вопыту дзіцяці).

Дыдактычная гульня «ПАДБЯРЫ ПРЫКМЕТУ»:
мама (якая?) - ... (сястрычка, бабуля, выхавальніца).

ПРАКТЫКАВАННЕ на каардынацыю мовы з рухамі.
Маму я сваю люблю, заўсёды ёй дапамагу:
Я сціраю, паласкаю, ваду з ручак отрасаю,
Падлогу чыста падмяту і дровы ёй я накалю.
Маме трэба адпачыць, маме хочацца паспаць.
Я хаджу на дыбачках, і ні разу,
І ні разу, ні слоўца не скажу.

Рэкамендацыі:

Пагаварыць з дзіцем аб тым, якая пара года наступіла. Падчас прагулкі звярнуць увагу на змены, якія адбываюцца ў жывой і нежывой прыродзе вясной.

 "Адзін-шмат" Лужына - шмат____, птушка - шмат_____, лісточак - шмат_____, пралеска - шмат____, птушаня - шмат_____, гняздо - шмат______, ручай - шмат______, караблік - шмат______, дрэва - шмат______.

"Назаві ласкава" Сонца -____, хмара-_____, воблака -_____, ліст -______, дождж -_____, птушка-_____.

"Палічыць" 1 лужына, 2__________, 3________, 4_________, 5_________. 1 ручай, 2_________, 3________, 4_________, 5_________. 1дрэва, 2_________, 3________, 4_________, 5_________.

Практыкаванне " гэта праўда ці не?"

Увесну дзеці катаюцца на санках. Увесну дзеці гуляюць у снежкі. Узімку на дрэвах распускаюцца лісточкі. Увесну жоўкне  лісце. Узімку зелянее траўка. Вясной прылятаюць птушкі з цёплых краёў. Узімку з'яўляюцца пралескі. Увесну людзі збіраюць ураджай гародніны і садавіны. Увесну на дрэвах набухаюць пупышкі і з'яўляюцца лісточкі.

Прапануйце дзіцяці праслухаць апавяданне і пераказаць з дапамогай пытанняў. Дабівацца адказаў поўным сказам.

Наступіла вясна. Сонца свеціць і грэе. Растаў снег і ледзяшы. На дрэвах распусціліся лісточкі. Трава зелянее. Расцвілі першыя кветкі.  Птушкі прылятаюць з цёплых краін. Птушкі ўюць гнёзды. У жывёл з'яўляюцца дзіцяняты, а ў птушак - птушаняты. Дзеці катаюцца на роварах і роліках, гуляюць з мячом.

Рэкамендацыі бацькам:

Пагутарыце з дзіцем аб свяце. Якое свята адзначалі 23 лютага? Каго віншавалі?

Пагутарыце аб ваенных прафесіях. Што робіць танкіст? (танкіст водзіць танк) Што робіць марак? (марак плавае на караблі) Што робіць лётчык? (лётчык лятае на самалёце і верталёце) Што робіць салдат? (салдат страляе з аўтамата і пісталета)

Моўная гульня "Адзін-шмат". танк-шмат.... танкіст-шмат.... лётчык-шмат.... марак-шмат.... салдат-шмат.... самалёт-шмат.... верталёт-шмат.... пісталет-шмат....

Моўная гульня "скажы наадварот".

баязлівы- ... добры - ... хуткі -... вялікі - ... малады - ... сумны - ... стары -... дужы -...

Моўная гульня "Даскажы слоўца"

Я смелы, а тата (дзядуля) яшчэ... (смялейшы). Я моцны, а тата (дзядуля) яшчэ ... Я добры, а тата (дзядуля) яшчэ ... Я хуткі, а тата (дзядуля) яшчэ ... Я вялікі, а тата (дзядуля) яшчэ ... Я высокі, а тата (дзядуля) ...

Разгледзьце з дзіцем малюнкі з выявай дзікіх жывёл, якія жывуць у гарачых краінах.

Разам адгадайце загадкі.

Гульня «Падбяры прымету»

Львы (якія?)- вялікія, моцныя, смелыя… Жырафа (якая?)- высокая, плямістая ... Слон (які?) – велізарны, шэры .... Зебра (якая?)- паласатая, хуткая.....

Гульня " «Назаві сям'ю»

Тата, мама, дзіцяня (дзіцяняты) Леў, ільвіца, ільвяня (ільвяняты) Слон, сланіха, сланяня (сланяняты) Тыгр, тыгрыца, тыграня (тыграняты)

Практыкаванне "«Каму што дадзім? »".  Мяса – _______________     галінку-_____________               банан-_____________ калючку- _____________     траву-____________

 Складзіце апісальнае апавяданне аб жывёле па плане.

Як называецца? Дзе жыве? Чым харчуецца? Як называюцца дзіцяняты? Ці падабаецца ён табе? Чаму?

Гульня " «Хто лішні? Чаму?»

Леў-тыгр-морж-зебра Жырафа-леў-тыгр-воўк

На гэтым тыдні мы будзем:

· вучыцца называць педагогаў групы па імю і імю па бацьку;
* пазнаваць і называць па прафесіі людзей, якія працуюць у дзіцячым садзе (выхавальнік, лекар, кухар);
* правільна паказваць і называць памяшкання дзіцячага саду
* вучыцца выконваць і прагаварваць дзеянні з цацкамі па інструкцыі педагога (каці мяч);
* вызначаць прыкметы цацак (мяч вялікі, круглы).
* фарміраваць уменне арыентавацца ў назвах дзеянняў без абазначэння аб'екта дзеянняў
(Назаві, хто лечыць, варыць, кідае).
* фарміраваць уменне (адрозніваць) ўтвараць памяншальна-ласкальных форму назоўнікаў.

Развіваем слоўнік: 

назоўнікі: дзіцячы сад, выхавальнік, лекар, няня, кухар, распранальня, група, спальня, туалет, зала, кухня, пляцоўка. Цацкі, мяч, лялька, машына, мішка;
дзеясловы: есці, гуляць, бегаць, спяваць, маляваць, ляпіць, рыхтаваць, лячыць, кідаць, лавіць, пампаваць, вазіць ,укладваць (спаць), карміць, апранаць, збіраць;
прыметнікі: Дзіцячы, музычны, спартыўны, лялечны, чырвоны, жоўты, зялены, сіні, круглы. Лялечны, вялікі, маленькі, чысты, брудны;
прыслоўі: дружна, весела, добра, шмат, мала.

БАЦЬКАМ РЭКАМЕНДУЕЦЦА!
1. Пагаварыце з дзіцем:
    -  Як завуць тваіх выхавальнікаў, няню, настаўнікі-дэфектолага?
    - Што робіць кухар, лекар?
     -Што дзеці робяць у садку?
2.  Практыкаванне "Пакажы і скажы" (вучыць адрозніваць множны лік назоўнікаў).
Паказаць і даць поўныя адказы на пытанні: дзе мяч? (Вось мяч.) Дзе мячы? (Вось мячы.) Дзе шарык? (Вось шарык.) Дзе шарыкі? (Вось шарыкі.) і т. п.

3. Гульня «Даручэнне».
Пасадзі ляльку ў машыну, пастаў піраміду на стол, пасадзі мішку пад стол, каці мне мяч, пакатай машыну, пакладзі кубік у скрынку і т .д.
Пасля кожнага выкананага дзеянні пытайцеся ў дзіцяці: дзе лялька? Дзе кубік? Дзе машына? І г.д.

4.Дыдактычная гульня «Назаві ласкава " (словаўтварэнне з дапамогай памяншальна-ласкальных суфіксаў):
мяч-мячык, лялька -..., мішка -..., машына-…,

5.Практыкаванне «Вы, як я». Прапанаваць праслухоўваць, а затым паўтарыць 1, 2, 3 Хлапкі (з роўным інтэрвалам).

6. «Дуй, дуй, ветрык». Прапанаваць падзьмуць (не надзімаючы шчок) на ватовы шарык, прывязаны да нітачцы, каб ён рухаўся, як мага мацней.

7. Гульня "Чаго не стала?". Паставіць У рад 4-5 цацак, прапанаваць дзіцяці заплюшчыць вочы і ў гэты час прыняць цацку. Спытаць, чаго не стала?

8. Вывучыце з дзіцем верш:
Наша Таня гучна плача
Выпусціла ў рэчку мячык
Цішэй, Танечка, не плач,  Не патоне ў рэчцы мяч.         А. Барто

Пачытайце іншыя вершы з серыі "Цацкі" А. БАРТО